از دست دادن دندان‌ها بر اثر آسیب‌های شدید، هر فردی را بسیار نگران می‌کند که چگونه و از طریق چه روش‌هایی می‌تواند جایگزینی برای دندان‌های آسیب‌دیده خود پیدا کند. البته خوشبختانه امروزه با پیشرفت فناوری در این زمینه راه‌حل‌های متفاوتی مانند ایمپلنت و پروتز‌های دندانی ارائه شده است .

در واقع پروتزها همان روکش‌های دندانی هستند که به انواع مختلف تقسیم‌بندی و متناسب با نیاز و از بین رفتن دندان‌ها، جایگزین دندان‌های از دست رفته می‌شوند. معمولا پروتزها وقتی استفاده می‌شوند که به دلایل مختلف ساختمان دندان ضعیف شده و برای تقویت دندان باید از طریق پروتزهای ثابت از دندان محافظت کرد .

دکتر مهدی صدفی، متخصص پروتزهای دندانی با تاکید بر این که گاهی استفاده از پروتزها صرفا جنبه زیبایی دارد به جام‌جم می‌گوید: از روکش‌های دندانی نه‌تنها برای زیبایی ظاهری دندان‌ها، بلکه برای از میان بردن نواقص دندانی که در جویدن غذا برای فرد ناراحتی به وجود آورده است می‌توان استفاده کرد. با این حال، یکی از مهم‌ترین کاربرد‌های پروتز‌ها، اصلاح مشکلاتی نظیر پوسیدگی یا تخریب بیش از اندازه دندان است .

وی در پاسخ به این سوال که چه کسانی باید حتما از پروتز به جای دندان از دست‌ رفته‌شان استفاده کنند، می‌افزاید: پروتز دندان زمانی باید استفاده شود که بافت دندان به دلیل پوسیدگی، تروما یا کشیده‌شدن نیاز به جایگزین دارد .همچنین می‌توان از طریق پروتز‌های دندانی، جایگاه دندان‌ها را اصلاح کرد و با استفاده از آنها امکان جویدن را برای افرادی که دندان‌های از دست رفته دارند، فراهم کرد .

دندانی که به روکش نیاز دارد

معمولا پروتزهای ثابت، جایگزین دندان از دست رفته می‌شوند و در برخی موارد نیز با قصد زیبایی استفاده می‌شوند .

در مواردی نیز که دندان‌ها دیواره بسیار نازکی داشته باشند و توانایی نگهداری آمالگام یا مواد داخل خود را نداشته باشند نیاز است با استفاده از پروتز‌های دندانی، زیبایی و استحکام را به آنها باز گرداند. وقتی دندان بشدت خراب می‌شود، دندانپزشک ناگزیر است برای از بین بردن میزان خرابی دندان‌ها، بافت آن را به مقدار زیادی بتراشد. در چنین شرایطی توصیه می‌شود برای حفظ ظاهر و استحکام دندان از پروتز استفاده شود.

پروتزهای متحرک نیز می‌توانند برای افراد بی‌دندان یا کسانی که چند دندان از دست رفته دارند موثر واقع شود.این پروتز‌ها به نام دندان‌های مصنوعی معروفند است و می‌توان آنها را به آسانی در داخل دندان گذاشت یا برداشت.

روکش‌هایی که براحتی جدا می‌شوند!

گاهی پروتزهای دندانی به طور مکرر شل و جدا می‌شوند و اصطلاحا گیر مناسبی ندارند .

دکتر صدفی در پاسخ به این سوال که چرا چنین اتفاقی می‌افتد، می‌گوید: عمده‌ترین علت بروز این عارضه آن است که دندان کوتاه بوده و باید برای افزایش طول تاج، جراحی لثه انجام می‌شده، ولی چون خیلی بیمارها دوست ندارند عمل جراحی لثه انجام دهند، این اقدام صورت نگرفته است.

وی تاکید می‌کند: امتناع از این اقدام درمانی منجر می‌شود طول تاج افزایش پیدا نکند و روکش‌ها، گیر خوبی نداشته باشد. پس بیماران نباید با فرآیندهای درمانی لازم مخالفت کنند و باید به توصیه‌های دندانپزشکان گوش کنند‌. بویژه در مواردی که دندان، تخریب وسیعی دارد باید جراحی لثه صورت بگیرد‌.

در مواردی نیز ممکن است دندانپزشک از لحاظ فنی، معیارهای اصول تراش را رعایت نکرده یا تکنیسین دندانپزشکی در کارش مشکلی وجود داشته باشد که بر اثر آن پروتزها بخوبی در محل دندان جاسازی نشوند.

عصب‌کشی، روکش‌ها را از بین می‌برد

خیلی‌ها می‌پرسند آیا پس از عصب‌کشی می‌توان روکش را دوباره استفاده کرد‌؟

این متخصص پروتزهای دندانی پاسخ می‌دهد: در بیشتر موارد، دندان‌ها بر اثر عصب کشی آسیب می‌بینند‌. چرا که هدف از عصب‌کشی، درمان ریشه دندان است و طی آن معمولا حفره بزرگی روی روکش دندان ایجاد می‌شود و چاره‌ای جز تعویض پروتز باقی نمی‌گذارد.

چرا غذا بین روکش‌ها گیر می‌کند؟

روکش باید تماس بین دندانی مثل دندان طبیعی داشته باشد. اگر هنگام ساخت پروتز، دقت لازم صورت نگیرد، تماس بین دندانی باز می‌شود و نوعی گیر غذایی بین دندان‌ها ایجاد خواهد شد.

به گفته این دندانپزشک، خیلی وقت‌ها به خاطر کشیدن برخی دندان‌ها، تماس بین دندانی دچار اشکال می‌شود‌. به بیان دیگر، وقتی دندان‌ها کشیده شده و دندان جابه جا و تماس باز می‌شود، روکش‌ها نیز جابه‌جا می‌شوند که باید حتما اصلاح شوند.

تیره شدن رنگ روکش دندان

رنگ روکش دندان معمولا دقیقا مطابق دندان نخواهد بود.

دکتر صدفی با اشاره به این که پروتزها جسم مصنوعی محسوب می‌شوند و نمی‌توان دقیقا رنگ‌شان را مطابق با دندان که ساختار چند لایه و پیچیدگی‌های خاصی دارد منطبق کرد، می‌گوید: بی‌شک انطباق رنگ پروتز با دندان طبیعی، کار سختی است و نیاز به دانش وسیعی دارد .

وی درباره تیره شدن رنگ پروتزها با گذشت زمان می‌افزاید: توجه داشته باشید نباید رنگ روکش تیره شود مگر آن که آلیاژ استفاده شده در آن مرغوب نباشد‌. البته تیره شدن رنگ پروتز و حتی لثه غیر از استفاده از آلیاژ غیر مرغوب ممکن است ناشی از تحلیل لثه نیز باشد.

پروتزها چقدر دوام دارند؟

به گفته دکتر صدفی، پروتزی با دوام‌تر است که درست تجویز شده باشد. یعنی هم دندانپزشک مراحل بالینی را برای بیمار بدرستی انجام دهد و هم کار ساخت پروتز در لابراتوار درست انجام شود‌. مرحله موثر بعدی در طول عمر پروتزها، مراقبت‌های بهداشتی است که باید توسط خود بیمار بدرستی انجام شود .

توجه داشته باشد بعد از گذاشتن پروتزهای دندانی باید مدتی صبر پیشه کنید تا به آنها عادت کنید. در روز‌های اولیه در دهان التهاب بافتی به وجود می‌آید و این مساله ممکن است سبب جاگیری نامناسب پروتز‌ها شود که با کمک دندانپزشک قابل رفع است. توجه داشته باشید هر چقدر بیشتر به بهداشت دهان و دندان خود توجه داشته باشید عمر پروتزهای دندانی بیشتر خواهد شد.

پونه شیرازی

دانش و سلامت